Gebruik van medische gegevens

Gegevens over iemands gezondheid zijn gevoelig. De Wet bescherming persoonsgegevens BES (Wbp BES) bepaalt dan ook dat dit zogeheten bijzondere persoonsgegevens zijn. En dat organisaties deze gegevens alleen mogen gebruiken als aan bijzondere voorwaarden wordt voldaan. Het gaat hierbij niet alleen om medische gegevens die artsen vaststellen en vastleggen, maar om alle gegevens over iemands lichamelijke of geestelijke gezondheid.

Geheimhoudingsplicht
Mensen die vanwege hun beroep met medische gegevens werken, zijn gebonden aan een geheimhoudingsplicht. Dat houdt in dat zij in principe geen gegevens van een patiënt aan anderen mogen verstrekken. Voor verschillende soorten beroepen gelden verschillende soorten geheimhoudingsplicht.

Voor zorgverleners zoals artsen, verpleegkundigen en psychotherapeuten geldt het wettelijk geregeld medisch beroepsgeheim. Voor sommige andere hulpverleners, zoals maatschappelijk werkers, geldt een geheimhoudingsplicht op grond van hun beroepscode. De medewerkers van de zorginstelling (zoals een ziekenhuis) waar iemand een behandeling ondergaat, zijn via hun arbeidscontract aan een geheimhoudingsplicht gebonden.

Bij het gebruiken en verstrekken van medische gegevens hoeft overigens niet altijd een arts betrokken te zijn. Ook organisaties buiten de gezondheidszorg kunnen medische gegevens gebruiken en uitwisselen, mits de Wbp BES of een andere wet daarvoor de basis biedt.

Mag mijn zorgverlener mijn medische gegevens aan anderen doorgeven?

Nee, in principe mag dat niet. Alleen in uitzonderingssituaties mag uw zorgverlener uw medische gegevens doorgeven. Als patiënt moet u erop kunnen rekenen dat wat u in vertrouwen aan een zorgverlener vertelt, geheim blijft. Daarom geldt een geheimhoudingsplicht voor zorgverleners. En ook voor andere medewerkers van zorginstellingen, zoals ziekenhuizen.

Medisch beroepsgeheim
Voor artsen, tandartsen, apothekers, GZ-psychologen, psychotherapeuten, fysiotherapeuten, verloskundigen en verpleegkundigen geldt het medisch beroepsgeheim. Schendt een zorgverlener het medisch beroepsgeheim? Dan kunt u deze daar via het wettelijk tuchtrecht en het strafrecht op aanspreken.

Geheimhoudingsplicht vanuit beroepscode
Voor sommige andere beroepen, zoals maatschappelijk werker, geldt niet het wettelijk geregeld medisch beroepsgeheim. Maar deze zorgverleners hebben wel een geheimhoudingsplicht. Deze geheimhoudingsplicht is geregeld in een beroepscode. In sommige gevallen is er ook (intern) tuchtrecht van toepassing.

Geheimhoudingsplicht voor medewerkers zorginstelling
Er is ook een geheimhoudingsplicht als u met een zorginstelling een behandelingsovereenkomst sluit (artikel 7:457 BW BES). Zo’n overeenkomst houdt in dat u bij de zorginstelling onder behandeling komt.

Binnen de instelling zijn medewerkers werkzaam die een medisch beroepsgeheim of geheimhoudingsplicht op grond van een beroepscode hebben. Maar er zijn ook medewerkers voor wie dit niet geldt. Zoals secretaresses of financieel medewerkers. Zij zijn dan toch contractueel verplicht tot geheimhouding van uw gegevens. Het gaat hierbij om alles wat zij vanwege hun betrokkenheid bij uw behandeling over u en uw behandeling weten.

Wanneer mag mijn zorgverlener het medisch beroepsgeheim doorbreken?

Er zijn verschillende voorwaarden waaronder uw zorgverlener (zoals uw huisarts, tandarts of specialist in het ziekenhuis) het medisch beroepsgeheim mag doorbreken. Uw zorgverlener mag uw medische gegevens dan aan anderen verstrekken. De belangrijkste 3 voorwaarden worden hieronder genoemd.

Toestemming
Uw zorgverlener kan op eigen initiatief uw medische gegevens aan anderen doorgeven. Of iemand anders kan uw zorgverlener om uw medische gegevens vragen. In beide gevallen mag uw zorgverlener uw gegevens verstrekken als u hiervoor toestemming heeft gegeven.
Voordat u toestemming kunt geven, moet u volledig zijn geïnformeerd over de reden om uw gegevens te verstrekken. Ofwel uw zorgverlener informeert u hier zelf over (eventueel namens de persoon of organisatie die om uw gegevens vraagt) of deze persoon/organisatie doet dit.

Wettelijk voorschrift
Uw zorgverlener mag het medisch beroepsgeheim doorbreken als dit moet vanwege een wettelijk voorschrift. Voorbeelden hiervan zijn bepalingen in de Begrafeniswet BES en de Crematiewet BES, het Besluit Zorgverzekering BES en de Wet Algemene Verzekering Bijzondere Ziektekosten BES.

Conflict van plichten
Uw zorgverlener mag het medisch beroepsgeheim doorbreken bij een conflict van plichten. Zo’n conflict ontstaat als het bewaren van het medisch beroepsgeheim ernstig nadeel of gevaar oplevert voor u of iemand anders. Van een conflict van plichten is slechts in zeer uitzonderlijke gevallen sprake, het moet gaan om een noodsituatie. Een voorbeeld hiervan kan het melden van kindermishandeling zijn.

Uw zorgverlener moet al het mogelijke geprobeerd hebben om het probleem op te lossen zonder doorbreking van het medisch beroepsgeheim. En uw zorgverlener moet eerst proberen om toch toestemming van u te krijgen om uw medische gegevens door te geven. Uw zorgverlener moet de inbreuk op het medische beroepsgeheim kunnen verantwoorden.

In welke andere situaties mag mijn zorgverlener mijn medische gegevens verstrekken?

Uw zorgverlener mag het medisch beroepsgeheim doorbreken als u hiervoor toestemming heeft gegeven, als er een wettelijke verplichting is om dit te doen of bij een zogeheten conflict van plichten. Daarnaast zijn er 3 andere situaties waarin uw zorgverlener zonder uw toestemming uw medische gegevens mag verstrekken.

Rechtstreeks betrokkenen
Uw zorgverlener mag informatie delen met degenen die rechtstreeks betrokken zijn bij uw behandeling en met hun waarnemers of vervangers. Dit kunnen zowel andere zorgverleners zijn als bijvoorbeeld secretaresses of financieel medewerkers.

Uw gegevens mogen alleen worden gedeeld voor zover dit noodzakelijk is voor hun werkzaamheden. Uw toestemming wordt daarvoor verondersteld. Maakt u hiertegen bezwaar, dan mag uw zorgverlener uw medische gegevens niet verstrekken.

Maakt uw zorgverlener voor de uitwisseling van uw medische gegevens gebruik van een landelijk of regionaal elektronisch patiëntendossier? Dan mag dit bij landelijke uitwisseling alleen als u hiervoor vooraf toestemming heeft gegeven. Ook bij regionale uitwisseling is uw voorafgaande toestemming soms vereist.

Wettelijke vertegenwoordigers
Uw zorgverlener mag informatie verstrekken aan wettelijk vertegenwoordigers voor zover dit nodig is om hun toestemming te vragen voor een behandeling. Bijvoorbeeld als het gaat om de behandeling van een meerderjarige, wilsonbekwame patiënt. Of van een kind onder de 16 jaar. De zorgverlener vraagt dan toestemming aan de wettelijk vertegenwoordiger(s) van de wilsonbekwame patiënt of van het kind. In het geval van een kind zijn dit meestal een of beide ouders.

Zorgverleners mogen geen gegevens verstrekken aan wettelijk vertegenwoordigers als dit in strijd is met goed hulpverlenerschap. Bijvoorbeeld als verstrekking tegen het belang van de wilsonbekwame patiënt of het kind ingaat.

Wetenschappelijk onderzoek
Over het algemeen mogen uw medische gegevens alleen gebruikt worden voor onderzoek als u hiervoor toestemming heeft gegeven. In sommige gevallen en onder nadere voorwaarden mag dit ook zonder uw toestemming. Dit mag dan alleen als uw toestemming bijvoorbeeld redelijkerwijs niet gevraagd kan worden. Daarnaast moet er een aantal waarborgen zijn om uw privacy te beschermen.

Mag mijn zorgverlener mijn medische gegevens verstrekken aan mijn zorgverzekeraar?

Ja, dat mag. Uw zorgverlener is wettelijk verplicht om bepaalde medische gegevens te verstrekken aan uw zorgverzekeraar. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om gegevens die noodzakelijk zijn om de rekeningen voor uw behandeling te kunnen afhandelen.

Mag mijn zorgverlener mijn medische gegevens verstrekken voor het innen van rekeningen?

Ja, dat mag. Zorgverleners maken en innen de rekeningen voor hun patiënten vaak niet zelf, maar schakelen een administratiekantoor of factoringbedrijf in. Of een incassobureau als u uw rekening niet op tijd betaalt. Om gespecificeerde rekeningen te kunnen opstellen, heeft zo’n organisatie medische gegevens nodig.

Uw zorgverlener mag alleen gegevens aan de organisatie verstrekken die noodzakelijk zijn voor het opstellen en innen van de rekening. En de organisatie mag deze gegevens vervolgens ook uitsluitend voor dit doel gebruiken.

Waar kan ik terecht met een vraag of klacht over het verstrekken van mijn medische gegevens?

Heeft u een vraag of een klacht? Bijvoorbeeld omdat u vindt dat uw zorgverlener het medisch beroepsgeheim heeft geschonden? Bespreek uw vraag of klacht dan eerst met uw zorgverlener.

Komt u er niet uit?
Bent u niet tevreden over de uitkomst van het gesprek? Of wilt u geen gesprek aangaan? Dan zijn er verschillende manieren waarop u een klacht kunt indienen.